From ms. København K.B. GkS 1645, 4'o, and from Rostgaard, Deliciæ quorundam poëtarum Danorum, Leiden 1693. See the notes on the text.
Asterisks* refer to the apparatus of variant readings.
//p.1// (1) Olaus Borrichius lucem hanc mortalem aspicere primùm coepit, anno à nato Salvatore MDCXXVI, ipso die Soteriorum, patre Dn. Olao Claudii, paroeciarum "Borch", in Ripensi Cimbrorum dioecesi sacerdote, matre Margaretâ Laurentiâ. Mox optimorum Parentum ductu et avspiciis vineæ Christi insitus, et qvàm primùm ferebat ætas, initiatus Musis, partim curâ domesticâ, partim Magistrorum in ludo literario Coldingensi, Ripensiqve ita profecit, ut anno labentis seculi XLIV maturus æstimaretur Academiæ.
(2) Qvem ergo id temporis è palæstrâ suâ Ripensi emisit Vir clariss. M. Johannes Mejerus, eum protinus benevolo sinu amplexa est studiorum liberalium mater Academia Hafniensis [Rectore D. Nicolao Pavli Scandorphio, Decano Mag. Johanne Christophori] detinuitqve inter Musas varii generis ad annum usqve MDCL. (3) Interea inter cæteros sapientiam literariam professos præcipuè coluit Dn. Olaum Wormium Medicinæ et Antiqvitatis Patriæ statorem, Dn. Thomam Bartholinum, Anatomicorum principem et polyhistorem, Dn. Simonem Pavlli*, Archiatrum Regium et Floræ delitium: qvorum placitis ita constanter insvevit, ut divelli se postea à studio Medico non pateretur, cui tamen amor Philosophiæ, Poëseos, et Philologiæ accessit.
(4) In eo dum erat, nè qvàm diu Hafniæ inter excitatos docendi artifices versabatur, publico usum sui, si qvâ in didacticis arte valeret, videretur subtrahere, evocatus ad erudiendam in sextâ //p.2// classe scholæ metropolitanæ juventutem à viro nobiliss. et celeberrimo M. Georgio Hilario ejusdem ludi Rectore paruit, et, qvid multa? ob infatigabilem diligentiam vitæ innocentiâ comitatam placuit; (5) dilectus hoc nomine optimo cuiqve studiorum juvenilium censori, et in iis Viro consummatissimi judicii Dn. Casparo Brochmanno, Selandiæ Episcopo, acerrimo studiorum scholasticorum exactori; atqve per eum, generosiss. Cancellario Regio, Dn. Christiano Thomæo; qvô effectum est, ut in uberiora studiorum incrementa à providentissimo Regum Friderico III, Canonicatu Lundensi præter exspectationem omnem locupletaretur.
(6) Postqvam avtem in illo docendi stadio qvadriennium exegisset, invitatus à generosiss. Viro, Georgio Rosenkrantzio ad regendam scholam illustrem Herlovianam, modestâ excusatione spartam oblatam declinavit, qvòd videret hac viâ interpellari studium, cui se devoverat, Medicum, et peregrinandi desideria: (7) licet Urbs regnatrix pestilenti, eâ tempestate, contagio tantùm non succumberet, cadentibus pavcos intra menses novem *millium hominibus, et qvod excedit; in qvâ lue tot funeribus atroci prima Medicæ praxeos tentamenta avspicatus est, et qvid pharmaca humana possent adversus tam violentum hostem didicit experimentis.
(8) Qviescente tandem malo, postqvam annum adhuc unum discipulis ad pietatem et bonas artes formandis impendisset, destinato ad exteros itineri accinctus, in Avlam illustriss. Viri, Dn. Joachimi //p.3// Gerstorffii, primarii tum ministri Regii ex improviso accersitur ad regendos generosiss. filiorum annos: hic, licet proseqvi decretum iter maluisset, promptè obtemperat, havd ignarus in sanctâ illâ domo et studiis suis privatis relinqvi locum, et domino ipso nihil reperiri eruditius, humanius, sapientius. Qvinqvennium tenuit avlica illa vivendi ratio, nec poenituit interea vel illustr. Gerstorffium electi ad hoc munus Borrichii, vel Borrichium officiosissimi sui obseqvii.
(9) Verùm qvia iter ei continuò in oculis, in desideriis, solutâ demum obsidione Hafniensi* Borrichius à sacrâ Reg. Majestate Professioni Philologiæ, Poëseos, Chemiæ et Botanices in Acad. Hafniensi destinatur, factoqve mox in publicâ, pro cathedrâ dignè tuendâ, dissertatione periculo; (10) atqve impetratâ pavllò pòst ad exteros proficiscendi veniâ, à Domino suo inter optata vota, *qvibus annectebatur illud: Coepisti apud me, Borrichi, virtutibus tuis excitare fortunam, qvam ego redeunti fabricabor, dimissus patriâ excedit circa festum D. Martino sacrum, anno Christi MDCLX.
(11) Et primus qvidem in Belgium ferebat impetus, nisi qvòd Hamburgi tantillum subsisteret, \Schuppii, et/ celebrium Medicorum, Cassii, atqve Mich. Kirstenii humanissimâ inductus conversatione. (12) In Belgio præter florentissima ubivis oppida, multitudo Eruditorum oculos, animumqve invitabat; qvos inter familiaris illi ultra biennium consvetudo cum Lindenio, Sylvio, van Horne, Hornio, Gronovio, Vossio, Vorstio, Coccéo, Rumpffio*, Blasio, Barbettio, Origano, Kekelio, Marcgravio, aliis; unde non potuit non ad disciplinas, scientiasqve Apollineas experrectior, paratiorqve //p.4// discedere.
(13) Interea funesto percussus nuncio de obitu magni sui Gerstorphii*, Patroni exspectatissimi, serò recognovit, qvàm vitreæ sint res mortalium, qvàm caduca vota, et qvàm in rebus humanis securum nihil. Collegit se tamen, et advenientes non ita multò pòst in Belgium Gerstorphios filios jam utroqve Parente orbos, rogatu Amicorum, in contubernium suum recepit, viam, qvâ ad virtutem, honestatem, eruditionemqve eundum, admonitione fideli aperuit*, nihilqve reliqvit intentatum eorum omnium, qvæ legitimè ad honores grassantibus curæ esse solent.
(14) Inde exacto inter studia cum ipsis familiaria anno, comitantibus iisdem per Flandriam, Brabantiamqve visenda speculatus Londini sistitur mense Junio, anno reparatæ salutis MDCLXIII, et mox Gerstorphiis suis per illustrem Svanium aditum patefacit in Regiam, sibi per freqventia alloqvia in amicitiam Dn. Cancellarii Reginæ Matris, Kenelmi Digbæi, Roberti Boylæi, Charletoni, Möseleri*, Polemanni, aliorum; (15) Oxonii qvoqve familiariter usus D. Willisio, Wallisio, Edmundo Dichinsohno, et Roberto Sharrochio.
(16) Inde digressus per amoeniora Provinciæ Glocestriam, Bristolium, Wellisium, Sarisburium, Cantuarium*, et qvicqvid in itinere illo vel ars commendabat, vel arcanior naturæ genius, attentè inspexit, (17) tandemqve adulto jam Avgusto mense in Galliam se se cum Gerstorphiis suis transtulit, Dieppam in transitu, Rothomagumqve perlustrans, Parisiis sedem constantiorem elegit, ut in qvâ urbe hominum, exemplorumqve feracissimâ nobilis illa Gerstorphiorum //p.5// triga ad virtutes, spectato tot bonorum præmio accenderetur, à vitiis abhorrere disceret tot malignorum supplicio.
(18) Et nè ipse sibi interea deesset, toto, qvod ibi transegit, biennio, doctis, curiosis, rerum expertis se se adjungens planè ex animi sententiâ vixit, inter profuturas cum illustribus Viris, doctisqve hominibus conversationes, qvos inter ex infinitis pavci enumerantur, D. Habertus Mommord, libellorum supplicum in Regiâ magister, D. Gobelinius Parlamenti Parisiensis Præses, D. Bourdelotius, Thevenotius, Patinus, Avzotius, Justellus, Boucaudius, Martellus, de L' Oberie*, Borellus, Tamponettius*, ut innumeri alii prætereantur.
(19) Cumqve tandem in Daniam ad Curatores suos ob rationes rei familiaris evocarentur Gerstorphii, jam tantò curis alienis solutior Borrichius instituto suo alacriter institit, et spectatis cum curâ ad Ligerim urbibus, Avreliâ, Blesis, Richeliade*, Thuronio, Salmurio, Andegavi inter Medentum cathedras variè tentatus supremis demum in Arte Medicâ honoribus avctus est, brabevtâ Tournesio.
(20) Inde per Flexiam, Cenomanosqve Lutetiam reversus, post brevem moram Italico accingitur itineri: Et Lugduni qvidem ad Araris, Rhodaniqve fluenta nonnihil commoratus est, amicitiæ D. L' Amoniere, Bertetti, Busenasii*, Schalæi, Vilettii illigatus: (21) mox Gratianopoli à Præside rationum Parlamenti D. Boëssio Salvagnio, et Visancurtio humanissimè exceptus, per grande illud Carthusianorum in Alpibus monasterium, per castellum Sabavdiæ Mommelianum, per Anessium consecratione Francisci de Sales //p.6// \tum/ celebre Genevam perrexit, (22) et non ita multò pòst secundo Rhodano Viennam Allobrogum, Avenionem [vbi colloqvium illi cum Barone de Villeneuf, ex familiâ antiqvi illius Arnoldi Villanovani adhuc superstite, et rerum Chemicarum non imperito] Tarasconem, Nemavsum [in qvâ urbe cum Dn. Guiran*, Consiliario Regio, et Antiqvitat. Romanarum scientissimo fructuosa illi conversatio] adiit, Monspelium contendens: vetus illus Medicinæ domicilium, nè nunc qvidem Machaonum gloriâ destitutum, \ubi/ præter cæteros affecit nobiliss. D-ni Beauxhostes prolixa humanitas, et sacratioris Philosophiæ cognitio.
(23) Inspectis deinde, qvæ fama commendabat, oppidis, Arelate, Aqvis Sextiis, Massiliâ per Alpes maritimas Herculi olim tritas, vallemqve Pragealam Valdensibus habitatam Pignarolum intravit, (24) et mox in Italico solo Avgustam Tavrinorum; ubi à Marchione Pianezzâ, primario Ducis Sabavdi ministro splendidè exceptus, et cum Archiatro Torrino de verâ cordis fabricâ, inventisqve recens vasis salivaribus amicè disceptans toti mox Avlæ innotuit, ad familiare colloqvium postea admissus à Marchione de Caraglie, Marchione de S. Amian, aliisqve; ostensumqve qvicqvid in totâ urbe spectatius, inprimis vastum illud opus Pyrrhi Ligorii, et Isiaca tabula Pignorio tantopere æstimata.
(25) Mediolani nihil tam acceptum, qvàm Viri optimi Manfredi Septalæ* summa urbanitas, et scientiarum, artiumqve reconditarum notitia; ut taceam delitias illustris Bibliothecæ Ambrosianæ, humanitatem Dn. Terzagi, D-niqve de Lermâ, Generalis Militiæ præfecti Hispanici. (26) Ticini antiqvam illam Regum Longobardorum sedem contemplatus admirari non desiit fabricam urbis, præsertim avtem turrium, qvæ ibi plurimæ, adhuc constanter olere septentrionem. //p.7// (27) Bononiæ avditi doctores Academici, inprimis verò instituta* cum Baptista Ricciolio, ut insigni Mathematico, ita Poëtâ non poenitendo colloqvia.
(28) In reliqvis Italiæ oppidis vix qvicqvam spectatum Florentiâ vel florentius, vel urbanius; ubi ipse Magnus Dux, alter tum Apollo, et magnus literatorum stator; qvin et germanus frater Principis Leopoldus, postea Cardinalis Medicéus, redivivus itidem Mecænas humanissimè advenam excepit; familiariter dilexere Lavrentius Magallotti, Franciscus Rhedi, Carlo Dati; repræsentata ad usum exoptatum bibliotheca Medicéa exqvisitis MSStis referta.
(29) Inde postqvam obiisset* Pistojam, Lucam, Pisas, Sienam, tandem in Urbe Româ sedem deligit, Anno MDCLXV mense Octobri, ibiqve inter Eruditorum, et bibliothecarum freqventiam medius, hyemem ex voto transigit; (30) unâ tantùm excursione Neapolim factâ, ut Vesuvium tum flammantem, et alia naturæ miracula oculis liqvidò usurparet, atqve adeo Thomæ Cornelii Consentini, clarissimi per id tempus Medici Neapolitani frueretur consvetudine. (31) Romæ avtem familiariùs utebatur Leone Allatio, Abbate Gradio, Falconerio, Michael-Angelo Riccio, Carolo Puteano, Francisco Corvino, Athanasio Kirckero*, Lavrentio Scythio; adhibitus et qvandoqve colloqviis Cardinalis Pallavicini, et sæpe accersitus ad disserendum cum Reginâ Christinâ, de arcanioris Chemiæ studio, veritate, experimentis, qvibus tum sacris se Palladia virago devoverat.
(32) Sub exitum Martii, Anno MDCLXVI, Româ egreditur, sed pæne invitus, nec nisi vacantis in patriâ officii *admonitu stimulatus; factoqve per medium Apenninum itinere ædem Lavretanam, Anconam, Ariminum, Pisavrum, Ferrariam contemplatus Venetias salutat, Patavium consulit, ibiqve postqvàm amiciùs innotuisset Ferrario, Marchettis, //p.8// Petruccio, Offredo, Comiti Zabarellæ, Venetias repetit, satiatusqve colloqviis Ludovici de Comitibus, Tackenii, Bustroni, aliorum, (33) memor inornatæ in Patriâ spartæ, in Germaniam pavllatim contendit, et Tridento, Monachio, Avgustâ Vindelicorum, Tubingâ, Argentorato, Heidelbergâ, Francofurto, Coloniâ Ubiorum in Belgium, secundo qvidem Rheno, sed inter adversa omnia [qvòd lues pestifera agros, Urbesqve latè popularetur] defertur; et redintegratâ ibidem cum doctis, qvibus Libitina pepercerat, amicitiâ, Franeqverâ, Groningâ, Embdâ, Hamburgo, Lubecâ, Chilonio Hafniam redit mense Novembri, transacto inter peregrinandum sexennio integro.
(34) A reditu mox officio suo administrando se accinxit, et licet
hinc praxeos Medicæ curis in Urbe districtus, illinc, ex qvo inter
Medicos Regios numeratus, in Avlâ jussus* apparere, partibus officii
in Academiâ adeo non defuit, ut docendo, disputando, scribendoqve
\plenâ operâ,/ sarcire laborârit, *si qvid peregrinando
neglectum: immò* se publico non intermissâ viginti annorum
diligentiâ usqve eò probavit, ut nec necesse habuerit unqvam
vel conscientiæ suæ testimonium, vel Magistrat–s, Collegarumve,
vel deniqve civium Academicorum formidare judicia. (35) Docuit avtem
interea varii generis disciplinas, partim officii ratione inductus, partim
voluntario impetu, ut esset in qvo \diversè/ genium suum
periclitaretur juventus, studiis liberalibus addictior.
(36) Et qvidem in Philologicis prolixè commentatus est de Scriptoribus Antiqvis Latinis, cujus //p.9// industriæ specimen minutum prodiit in lucem, inscriptumqve est: Conspectus præstantiorum Scriptorum Lingvæ Latinæ, ipsum opus adhuc plutei asservant. Qvin et adjecit Cogitationes suas de variis Lingvæ Latinæ ætatibus, et scripto G. J. Vossii de Vitiis Sermonis; atqve non ita multò pòst Analecta Philologica, et Judicium de Lexicis Latinis, Græcisqve hactenus editis. Postea, ut tyrones ex ipsis veluti fontibus havrirent limpidiùs, Antiqvæ Romæ imaginem sex Disputationibus ita oculis exposuit, ut res Romanæ, mores, instituta multum inde \lucis,/ claritatis\qve/ avcupentur.
(37) Cumqve non sine navseâ adverteret imperitum vulgus pharmacopoeorum, immò* nonnumqvam Medentum negligentiores in \enunciandis justâ morâ/ pharmacis, inqve sanandi instrumentis variè sibi excidere, Lingvam Pharmacopoeorum formavit, huic malo obviam euntem.
(38) In Poësi qvid præstiterit, vel ex eo liqvet, qvòd et freqventer ipse, occasione invitante, carmen pepigerit, præsertim Epici generis, et iam olim juvenis, cùm Smetii errores diversos notâsset, de syllabarum qvantitate evulgârit compendium, cui titulum fecit: Parnassus in nuce. (39) Sed et annis provectior justum opus, licet succinctum De Poëtis Græcis, Latinisqve inde ab initio natæ artis, ad usqve nostra tempora \scripsit,/ Sosiisqve imprimendum permisit, in qvo simul vernaculi Poëtæ erectioris genii, Itali, Galli, Hispani, Lusitani, Angli, Scoti, Belgæ, Borussi, Dani attinguntur, subjectâ de plerorumqve venâ, et felicitate judicii censurâ, non illâ \qvidem/ ad Phidiæ statuas ubiqve comparandâ, sed tamen //p.10// desiderantibus in hoc studio proficere havd dubiè profuturâ.
(40) In Chemicis prodromum initiô concinnavit De ortu et progressu Chemiæ, et pavcis post annis, impulsus mordaci H. Conringii dicacitate, plenum Opus De Hermetis, Ægyptiorum, et Chemicorum sapientiâ. Sed et bis in publico Elementa Chemiæ universæ à capite ad calcem percensuit, novisqve ex disciplinâ observationibus locupletavit, scriptum in privato larario adhuc custoditum. (41) Qvin et, ut civibus in metalliferas regiones ituris evidenter prodesset, brevi et facili compendio modum aperuit examinandi omnes ubiqve venas metallicas, saxa, arenas, aqvas, argillas, ut de earundem præstantiâ liqvidò constet, cui opusculo nomen imposuit: Docimastice metallica, transiitqve scriptum illud \postea/ non modò in lingvam Germanicam, sed et hodie in Vernaculam. (42) Sparsit et Chemica qvædam hinc inde in Actis Medicis Hafniensibus, ut et Botanica atqve Medica, qvæ publico jam innotuere.
(43) In Botanicis id \egit/ potissimùm, ut tyronibus necessaria notiora evaderent, qvàm nimia. Hinc de Afris, Indisqve plantis non ita sollicitus, vernis, æstivisqve in suburbana excursionibus juventuti vernaculas herbas præcipuè monstravit, et, qvod caput rei est, usum earundem ex qvotidianis in praxi Medicâ* experimentis securè tradidit, identidem admonens, esse in patriâ nostrâ tot diversi generis plantas, ut si exoticis omnibus destitueremur, non ideo apud nos deficeret vera, et conveniens medendi ratio. Qvâ imbuti apud nos cognitione cives, ubi ubi eos tandem constituit fortuna, possunt //p.11// inemptis germinibus et de suâ familiâ, et de egentioribus ubiqve bene mereri. (44) Utqve tenacius hærerent, qvæ sylvas, et prata hinc inde perambulando discipulis in hoc genere inculcârat, ea omnia in Lycéo explicatius dictavit, methodumqve utendi, fruendi intelligenter exposuit. \Edidit et scriptum De usu *plantarum \indigenar./ in Medicinâ./
(45) In re Medicâ iterum, iterumqve non Institutiones duntaxat Artis saluberrimæ Auditoribus interpretatus est, sed et Universam Praxin, inde ab exordio ad finem docendo prosecutus multum qvidem antecedentium scriptorum tribuit placitis, sed et plurimum ad lectus ægrorum disci experiundo notavit. Sæpe fabricam ossium in corpore humano oculis discipulorum subjecit, usum designavit, et varia chirurgorum filiis (=?) salutaria* adspersit.
(46) Sunt et alia varii argumenti, de qvibus, qvoties vocabat opportunitas, disseruit; in qvibus exstat tractatus ejusdem De somno et somniferis, De Cabala characterali, \De cavsis diversitatis Lingvarum,/ Memoria Dn. Oligeri Vindii, Oratio Jubilæa Evangelica.
(47) Taceo orationes ejusdem in promotionibus Academicis natas, sed nondum prælo commissas, De variis modis excitandi ignis, atqve de Phosphoro; de naturâ sangvinis, et transfusione ejus; de oraculis Antiqvorum; de contagio non solùm morborum, sed et vitiorum; de furore Poëtico; de vero usu Logices; de lixivo et acido atqve utriusqve pugnâ; de experimentis Botanicis; de veris succini natalibus; de qvalitatibus occultis; de usu studiorum Academicorum, etiam in re Militari; de formâ serpentis, qvi Evam decepit; de naturâ dulcedinis; de somno animalium ad plures menses continuato; de studio purè //p.12// loqvendi latinè; de menstruis Chemicorum.
(48) In Decanatu Philosophico, qvem Magistratum, Dn. Collegis ita volentibus, integris annis XII impigrè administravit, post examinum sollennia MDCCXXVI creavit Academiæ Cives, CLXII Magistros, DXLII Baccalavreos. Qvibus adjiciendi meritò aliqvot Medicinæ Doctores ab eo summis in eâ Arte honoribus insigniti. Rectoratum Academiæ bis gessit, et primum \qvidem/ eo inter purpuratos Regios ordine, qvem primæ sanctiones Academicæ huic officio attribuunt.
(49) Anno seculi labentis LX<XX>VI* inter Assessores justitiæ in summo Tribunali ab Avgust. Rege Christiano V considere jussus est, prorsus ex inopinato. A conjugio totâ vitâ abstinuit, ut eò philosopharetur expeditiùs. *{De futuro judicabunt futuri.}
(50) Disceptatis in supremâ justitiæ curiâ cavsis Anno 1687 Candidatos Medicinæ in praxi Medicâ exercuit, plantarum usum Medicum sollennibus in agrum Hafniensem excursibus edocuit, et privato collegio Docimasticen metallicam cum celebrioribus operationibus Chemicis non voce tantùm, sed et ipso opere avditoribus demonstravit.
(51) Anno 1689 novis, ita volente sacrâ Reg. Majestate avctus est honoribus, titulo sc. Consiliarii in Cancellariâ Regia, sed et ita volente sacratiss. Divina Majestate, novo in vesicâ \arrosâ/ genere tormenti, cui Christianâ patientiâ occurrit, *donec --